Nowy Teatr, miejsce, w którym pracujemy, odpoczywamy, w którym spędzamy czas na świeżym powietrzu. Dziś tętni życiem, w środku mieści się kawiarnia, księgarnia, teatr, przestrzeń, w której odbywają się wystawy i inne wydarzenia kulturalne. Miejsce to na stałe wpisało się w lokalną tkankę. Wydaje się, że jest z nami od zawsze. Patrząc jaką rolę odgrywa Nowy Teatr w naszym codziennym życiu ciężko wyobrazić sobie inny model tej przestrzeni.
Madalińskiego 4 — Garaż Miejski
1 lipca 1927 roku Warszawa na mocy uchwały podjętej przez Radę Miejską musiała przejść na mechaniczne oczyszczanie miasta. Magistrat Warszawy powołał Zakład Oczyszczania Miasta, jako pierwsze samodzielne przedsiębiorstwo zajmujące się utrzymaniem czystości i zagospodarowaniem odpadów. Do tego potrzebne było wiele pojazdów, sporych gabarytów, a tym samym miejsce do ich składowania. Miasto nie dysponowało terenami pod budowę takiego garażu, dlatego zakupiono plac przy ulicy Madalińskiego 4 (obecnie Madalińskiego 10/16), gdzie znajdowało się wyrobisko gliny do produkcji cegieł. Miejsce wydobycia zasypano hałdami śmieci i rozpoczęto budowę garażu pod siedzibę ZOM-u.
Na projektanta i kierownika powołany został inżynier Tadeusz Emmel. Wykonawcą zostały „Zakłady Przemysłowo — Budowlane Braci Horn i Rupiewicz S.A.”. Całość zaprojektowana w stylu modernistycznym została wzniesiona na podstawie żelbetonowej konstrukcji. Podczas budowy okazało się, że grunt jest niestabilny i konieczne było wykonanie podsypów piaskowych, ław żelbetonowych i betonowych studzienek.
W ramach prac budowlanych powstała hala główna, mieszcząca nawet 70 siedmiometrowych pojazdów (takich jak śmieciarki, polewaczki, czy wozy asenizacyjne) na 2400 metrach kwadratowych; budynek administracyjny, biuro, mieszkanie dla kierownictwa, kotłownia centralnego ogrzewania, pomieszczenie dla pracowników z szatnią. Na wewnętrznym placu stanęła waga wozowa, a pod budynkiem wybudowano dwa zbiorniki na benzynę o łącznej pojemności 50 tysięcy litrów.
To pierwszy modernistyczny gmach
wzniesiony w całości o konstrukcji żelbetonowej
Budowa całego zespołu trwała 230 dni i kosztowała 780 tysięcy zł. Ścianę od strony ulicy Sandomierskiej, gdzie przez wiele lat mieściło się główne wejście, ozdobiła płaskorzeźba, przedstawiająca Syrenę autorstwa Zygmunta Otto. Pod nią pojawił się napis „Garaż Miejski”.
Garaż był jednym z niewielu budynków na Mokotowie, który bez większych szkód przetrwał powstanie. Dzięki ośrodkowi pracy konspiracyjnej w budynkach zakładu ukryto między innymi ponad 100 tys. litrów benzyny, która posłużyła później do walk w czasie Powstania Warszawskiego. Po wojnie w trakcie remontu usunięto napis nad wejściem oraz zburzono budynek od strony ulicy Melsztyńskiej. W latach 50. XX wieku ZOM przekształcił się w Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania, które funkcjonowało w tym miejscu przez kolejne lata. Kompleks podzielony był na budynek administracyjny i warsztat Wydziału Technicznego Dzielnicowego Zakładu Oczyszczania E-2. Wejście główne od ulicy Sandomierskiej było nieczynne, funkcjonowało to od ulicy Madalińskiego.
Teren obecnego Nowego Teatru 1945 i 1990-1994
Początki Nowego Teatru
Po podziale Teatru Nowego, który swoją siedzibę miał w kamienicy Luniaków przy ul. Puławskiej 39 na Teatr Praga i Nowy Teatr w 2008 roku Miasto Stołeczne Warszawa miało przeznaczyć nieruchomość przy Madalińskiego 10/16 na siedzibę teatru. W tym samym czasie budynek został wpisany do rejestru zabytków. 16 maja 2009 roku odbyła się premiera pierwszego spektaklu Nowego Teatru „(A)pollonia” według tekstów Ajschylosa, Eurypidesa i Hanny Krall. Przez następne lata spektakle wystawiane były w całej Polsce i za granicą. Jednak teatr nie posiadał jeszcze własnej siedziby, a jedynie wynajmował od MPO trzy pomieszczenia.
Po opuszczeniu kompleksu przez MPO obiekt został przekazany na siedzibę Nowego Teatru Krzysztofa Warlikowskiego z zamiarem remontu i stworzenia Centrum Kultury Nowego Teatru. Oficjalne przekazanie odbyło się 23 października 2010 roku podczas pikniku „Nowy Sąsiad”. Teatr przejął teren w formie pięcioletniej dzierżawy.
Rozpoczęcie prac budowlanych
Pozwolenie na budowę otrzymano na początku 2011 roku, jednak projekt wyłoniony w konkursie nie otrzymał dofinansowania, co wymusiło uproszczenie prac. Powstał nowy projekt modernizacji hali oraz budynku administracyjnego, którego autorem była pracownia projektowa FOGO Architekci z Gdyni. Wnętrza zaprojektowała scenografka teatru — Małgorzata Szcześniak.
20 listopada 2012 roku miasto przekazało teatrowi nieruchomość
w nieodpłatne użytkowanie na czas nieoznaczony
11 lutego 2014 roku w ramach dotacji z funduszy norweskich i funduszy EOG pochodzących z Islandii, Liechtensteinu, Norwegii oraz ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego przekazano 19.1 mln zł, co starczyło na 85% całkowitego kosztu projektu. Pozostałe środki pochodziły z budżetu Miasta Stołecznego Warszawy. We wrześniu 2014 roku ukończono remont magazynu, który funkcjonuje odtąd jako Świetlica i stanowi bazę dla projektów edukacyjnych. W listopadzie 2014 nastąpiło zawarcie umowy z firmą Skanska i rozpoczęły się roboty budowlane. Otwarcie zaplanowano na koniec 2015 roku, a cała inwestycja kosztowała 24.2 mln zł.
W ramach prac przywrócono napis „Garaż Miejski” na elewacji od strony ulicy Sandomierskiej, wzmocniono istniejącą konstrukcję hali i budynku administracyjnego, wykonano instalacje sanitarne, elektryczne oraz ściany wewnętrzne. W czerwcu 2015 roku rozpoczął się montaż sceny i widowni. Nowy Teatr rozpoczął działalność 14 kwietnia 2016 roku pokazem „Francuzów” w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego.
Nowy Teatr to nie tylko teatr
Od początku funkcjonowania siedziby teatru przy Madalińskiego wiele się zmieniło, miejsce to pełni ważną funkcję w życiu okolicznych mieszkanek i mieszkańców Mokotowa. Nie tylko ze względu na działające w nim bistro Wars i Sawa, czy Nową księgarnię. To miejsce spotkań lokalnej społeczności to miejsce, gdzie po przekroczeniu monumentalnych drzwi spotykamy wytchnienie w środku miasta, siedzimy na placu, przy stolikach i na leżakach, dzieci grają w piłkę, jeżdżą na rowerze, wokół biegają psy. Jednak Nowy Teatr to coś jeszcze innego niż tylko miejsce spotkań, to centrum aktywności. Wszystkie wartości tego miejsca są na równi ze sobą. Oferta kulturalna na równi z ofertą społeczną — która była szczególnie widoczna w trakcie obostrzeń pandemicznych. Kiedy teatry i miejsca kultury były zamknięte, Nowy Teatr dalej funkcjonował, chodziliśmy do niego po kawę na wynos czy książkę, wszystko, żeby wesprzeć w trudnym momencie lokalny biznes, ale również zażyć odrobinę normalności.
Na placu odbywają się przedstawienia, seanse, w grudniu sprzedaż choinek. Kiedy w 2020 roku przed Świętem Zmarłych cmentarze zostały zamknięte w związku z pandemią, handlarze mieli możliwość wystawienia się w tym miejscu z kwiatami, co uratowało ich zasoby.
Nowy Teatr stał się miejscem przejściowym oraz docelowym, to tu rozpoczynamy dzień od porannej kawy, jemy obiad czy pracujemy, nie mając często wiedzy, że siedząc przy jednym ze stolików, patrzymy na miejsce, gdzie naprawiano, tankowano i przechowywano wozy, dzięki którym na warszawskich ulicach było czysto. Siedziba Nowego Teatru jest dobrym punktem wyjścia do dyskusji o projektowaniu przestrzeni potrzebnej do rozwijania miejsc aktywności lokalnej. Od 2016 roku obserwowaliśmy jako mieszkańcy — uczestnicy tego procesu, zmiany, które tu zachodziły.
