Trzeci raz w historii międzynarodowych nagród "The Obel Award" przyznawanych przez Fundację Henrika Frode Obela wygrywa koncepcja architektoniczna, odpowiadająca na potrzebę tworzenia przyjaznej i zrównoważonej przyszłości naszych miast. W tegorocznej edycji nagroda trafiła w ręce Carlosa Moreno, autora modelu 15-minutowego miasta.
Źródło: obelaward.org
„Żyjemy dzisiaj w miastach, w których nie można oddychać, w miastach, w których panuje stres, w miastach, które nie są zrównoważone. Musimy zmienić nasz model mobilności, musimy zmienić nasz miejski styl życia”
Idea 15-minutowego miasta
Koncepcja miasta, w którym wszystko, czego potrzebujemy, aby zaspokoić nasze codzienne potrzeby od zrobienia zakupów, pójścia do parku, kina czy miejsc rekreacji po dotarcie do pracy czy szkoły znajduje się w naszym najbliższym otoczeniu i powinniśmy dotrzeć do tych miejsc w ciągu 15 minut spacerem lub przejażdżka rowerem. Projekt przekształcenia naszej mobilności jest odpowiedzią na obecne potrzeby i wyzwania związane z ograniczeniem ruchu samochodowego, a tym samym emisji CO2 w miastach.
Projekt obejmuje zaaranżowanie przestrzeni miejskiej w sposób atrakcyjny i dostępny, wygodny oraz bezpieczny, zarówno dla osób o różnych możliwościach poruszania się, ze względu na wiek, jak i sprawność fizyczną. Tworzenie miasta, w którym łatwo będzie nam docierać do miejsc, których potrzebujemy, to nie tylko zmiana infrastruktury, to również przemyślane planowanie przestrzeni. W tym tworzenie standardów, konkursów profilowanych czy wytycznych dla lokali użytkowych. Tak jak to miało miejsce przy ulicy Puławskiej, gdzie kilka lat temu większość lokali w parterach zajmowały banki. W najbliższym otoczeniu, zamiast kawiarni, warzywniaka, sklepu z podstawowym zapotrzebowaniem czy restauracji były jedynie banki i apteki co automatycznie wymuszało przemieszczanie się w inne obszary miasta.
Rysunek autorstwa Micael
Problem ten był szczególnie widoczny podczas pandemii w 2020 roku, kiedy zamknięci w domach szukaliśmy, jakichkolwiek punktów do odzyskania codziennej normalności. To właśnie uświadomiło nam, jak ważne jest przemyślane projektowanie, a projekt 15-minutowych miast wydał się bardziej istotny niż kiedykolwiek.
Początek
Model urbanistyczny Carlosa Moreno został zaprezentowany po raz pierwszy w 2016 roku. Jego nadrzędnym celem jest poprawa jakości naszego życia w mieście szczególnie w zaludnionych obszarach bez konieczności poruszania się samochodami, co pomoże w ograniczeniu zużycia paliw i emisji dwutlenku węgla tym samym zanieczyszczenia powietrza.
Koncepcję spopularyzowała mer Paryża Anna Hidalgo. W trakcie kampanii samorządowej w 2020 roku, kiedy to zaprezentowała nową wizję Paryża, będącą przedłużeniem jej pracy nad stworzeniem miasta postsamochodowego. Jak sama podkreślała, ważnym aspektem jest stworzenie dzielnic, w których można znaleźć wszystko, czego potrzebujemy 15 minut od domu. To warunek ekologicznej transformacji miast.
Rysunek autorstwa Micael
Ramy Carlosa Moreno, które można, a nawet powinno się dostosować do lokalnych potrzeb, jak i sama sama idea wpłynęły już na planowanie takich miast jak Buenos Aires, Chengdu, Melbourne, Dublin czy Ottawa.
Jak zmieniać miasto w piętnastominutowe
Według autora koncepcji trzeba pamiętać o 4 zasadach, którymi powinny kierować się samorządy, projektując i przebudowując przestrzeń:
1 Ekologia: twórzmy zielone i zrównoważone miasta
2 Bliskość: projektujmy ze zmniejszonym dystansem pomiędzy różnymi punktami
3 Solidarność: budujmy dla wzmocnienia więzi sąsiedzkich
4 Partycypacja: mieszkańcy powinni być zaangażowani w planowanie
Więcej o tym, jak projektować miasta, przyjazne dla wszystkich przeczytasz tutaj
Od partycypacji powinniśmy zacząć. Musimy zadawać pytania mieszkankom i mieszkańcom, jak żyją, jak wykorzystują przestrzeń, z czego korzystają, a czego potrzebują, jakie usługi są dostępne w okolicy. Musimy wziąć pod uwagę czy w naszym otoczeniu są usługi takie jak ochrona zdrowia, sklepy, targi, miejsca do uprawiania sportu, rekreacji, życia kulturalnego, szkoły, parki oraz tereny zielone. Ważnym pytaniem jest praca, gdzie pracujemy i ile zajmuje nam dotarcie do niej. Musimy zacząć myśleć, jak zamienić tę przestrzeń w przyjazną do życia teraz oraz za 5 czy 10 lat.
Przewodnicząca jury Obel 2021 określiła koncepcję 15-minutowego miasta jako prawdziwy krok w przyszłość. Dzięki wprowadzonym zmianom w urbanistyce, ale również w naszych codziennych podejmowanych decyzjach, kiedy wybieramy spacer do miejscowego sklepu zamiast podróży samochodem do centrum handlowego, będzie miało pozytywny wpływ na naszą planetę, jak i na nas samych. Ułatwienie aktywnego podróżowania przyniesie korzyści w zakresie zdrowia fizycznego i psychicznego. Wzrost natężenia ruchu i zanieczyszczeń stale obniża jakość życia w dużych miastach.
Moreno, proponuje kilka pomysłów na przekształcenie już istniejącej infrastruktury: zapewnienie zielonych przestrzeni, wykorzystanie obecnej architektury w pełni, zamykane szkoły czy inne ośrodki po południu mogą pełnić funkcję miejsc aktywności sąsiedzkich. Złotą zasadą 15-minutowego miasta jest to, aby każdy metr kwadratowy, który jest już zabudowany, był wykorzystywany na różne sposoby.
Żyjemy w świecie, w którym chcemy oszczędzać, jak najwięcej czasu, bo wiemy, jak cenny on jest, a jednak wiele tracimy na dojazdy do pracy, szkoły, na zakupy i stanie w korkach. Moreno, swoim pomysłem odpowiada na pytanie o oszczędność czasu, proponuje inne tempo życia — 15-minutowego miasta.
Carlos Moreno
Profesor akademicki, siła napędowa zmian w Paryżu. W 2020 roku doradca naukowy Anny Hidalgo przy kampanii reelekcyjnej. Autor książki: “Urban life and proximity at the time of Covid-19,”. Zdobywca nagrody Obel 2021 za model urbanistyczny 15-minutowego miasta.
Źródło: The Obel Award